Wat is de betekenis van een complex trauma?
Complex trauma of: ook wel een complexe PTSS genoemd, ontstaat meestal door langdurige blootstelling aan psychische, emotionele of lichamelijke mishandeling zonder dat er een ontkomen aan is voor de persoon. Complex trauma is een groot en diep probleem. De symptomen die iemand met complex trauma laat zien, zijn onder andere:
- Een diepe angst om mensen te vertrouwen;
- Veel moeite met het reguleren van emoties;
- Gevoelens van eenzaamheid;
- Lichamelijke en emotionele herbelevingen;
- Extreme alert- en waakzaamheid;
- Geen of weinig hoop en vertrouwen ervaren;
- Machteloosheid en hulpeloosheid voelen;
- Altijd op zoek zijn naar een redders-persoon;
- Dissociëren;
- Chronische gevoelens van intens verdriet, somberheid en depressie;
- Chronische spierspanning en vage lichamelijke klachten
- Het gevoel steeds opnieuw te falen en diepe schaamte.
Complex trauma en de partnerrelatie
Ieder mens heeft een diepe behoefte aan verbinding met dierbare medemensen. Verbinding met vrienden, familie en een partner. Vooral de band met een liefdespartner kan fungeren als een veilige basis, een hechte verbinding en onvoorwaardelijke liefde. Meestal is de band die iemand heeft met een partner de meest intieme en emotionele band in iemands leven.
Wanneer één (en soms beide partners) van beide partners te maken heeft met complex trauma, kan dit voor een extra uitdaging zorgen binnen de relatie. Doordat de partner met het trauma een onveilige hechtingsbasis heeft met zijn verzorgers, de ouders (stam gezin of gezin van herkomst), zullen er zowel bindings- als verlatingsangst opspelen wanneer er een verbinding dreigt te ontstaan tussen de trauma-overlever en de partner. Dit komt omdat de hechtingsband tussen partners vergelijkbaar is met de hechtingsband van een opgroeiend kind met zijn of haar ouders. Hechten betekent in deze context per definitie onveiligheid in het brein van de persoon met het trauma.
In een partnerrelatie deel je met elkaar je persoonlijke levenservaringen, de goede en de minder goede gebeurtenissen. In een partnerrelatie met een trauma-overlever kan het voor de beide partners voelen alsof er meer minder goede ervaringen worden gedeeld dan goede. Als partner van een trauma-overlever kan je je soms behoorlijk machteloos voelen wanneer de trauma-overlever flink lijdt onder de (voor jou zichtbare) symptomen van complex trauma. Je kunt als partner het gevoel hebben dat je partner zich van je afkeert en de verbinding tussen jullie verbreekt en daardoor nog verder en dieper in het trauma weg lijkt te zakken. Wanneer je als partner probeert de verbinding te herstellen, contact te maken en houden, en de trauma-overlever op een extreem emotionele manier op jou reageert of uitermate kritisch wordt op zichzelf en jullie relatie, kan de wanhoop en het gevoel van machteloosheid toeslaan.
Wat heeft een trauma-overlever nodig?
Mensen met een complex trauma hebben zeer veel behoefte aan fundamentele veiligheid. Juist ook in relatie tot de liefdespartner. Als partner kun je een veilige basis voor jou en je partner proberen te ontwikkelen door je zeer bewust te zijn van de veilige relationele kenmerken waar de trauma-overlever bij gebaat is.
Bijvoorbeeld:
- Voorspelbaar zijn voor je partner in je dagelijks handelen;
- Ruimte geven in handelen, de 'agenda';
- Het juiste perspectief bieden (concreet, precies, duidelijk zijn);
- Wederkerigheid mogelijk maken (dingen doen voor elkaar zonder 'moeten', verwachtingen);
- Niet oordelen, niet invullen, maar vragen, aanbieden, doorvragen, uitspreken;
- Steun en begrip bieden, dit uitspreken (met de persoonlijke grenzen);
- Eigen baas zijn, ruimte voor individualisme geven (dus ook ruimte aan jezelf geven, betrouwbaar zijn).
Transparant
Door het creëren van een duidelijke en vooral transparante relatie door middel van betrouwbare (doen wat je zegt, je aan je woord houden) gedragingen, een terugkerende structuur, realistisch zijn en stabiliteit krijgt de trauma-overlever een gevoel van veiligheid, structuur en stabiliteit. Wanneer deze 'voorwaarde's' er zijn, zal de trauma-overlever zich vanuit een veiligere basis kunnen ontwikkelen en zal de behoefte groeien om zichzelf steeds meer open te stellen en meer kwetsbaarheid kunnen laten zien binnen de relatie. Dit heeft een zicht- en voelbaar positief effect op beide partners en op de verbinding in de relatie. Wanneer er geen transparantie en betrouwbaarheid is, is er een grotere kans op herbelevingen bij de trauma-overlever door het ervaren van een gebrek aan veiligheid en het dus niet kwetsbaar kunnen zijn.
Tijd en ruimte
Een trauma-overlever heeft veel tijd en ruimte nodig om emoties te kunnen verwerken en te reguleren om gebeurtenissen (uit het verleden... zijn triggers in het heden) in het juiste perspectief te kunnen plaatsen. Soms is er dan meer afstand en meer tijd nodig. Het is noodzakelijk om als partner van een trauma-overlever daar begrip voor op te brengen. Wanneer er daar niet voldoende ruimte voor is, is er een grote kans dat de trauma-overlever terug zakt in emotionele of / en lichamelijk herbelevingen.
Een perspectief
Wees je als partner van een trauma-overlever bewust van het moment dat de gebeurtenissen uit het verleden, in de vorm van dat trauma, het over kan nemen in het heden. Wanneer er veel te verwerken is voor een trauma-overlever, kunnen emotionele of lichamelijke herbelevingen 'het' overnemen. De trauma-overlever kan dan vanuit deze emotionele of lichamelijke herbelevingen gaan reageren op situaties in het nu. Wat je kan proberen als partner, is om op zulke momenten niet in eerste instantie vanuit je eigen emoties te reageren, maar blijf zien wat het is: trauma. Het is helpend op dergelijke momenten om een vorm van objectiviteit neer te zetten. Je kunt je partner steunen door bijvoorbeeld te vertellen dat hij/zij veilig is, dat de situatie nu anders is dan toen en dat jij er nu voor hem/haar bent. Dit kan met woorden (uitspreken van dat wat er weel is en positief is) maar ook met lichamelijke signalen: een arm, knuffel geven.
Een luisterend oor bieden
Een trauma-overlever is net als iedereen enorm gebaat bij onvoorwaardelijke wederkerigheid in een partnerrelatie. Je geeft als partners in een relatie elkaar wat je zelf ook het liefst wilt ontvangen. Denk hierbij aan het aanbieden van een luisterend oor, empathie (inleven, proberen te begrijpen) en elkaar actief willen ondersteunen en opbouwen.
