Trauma en PTSS

Ongeveer vijftien procent van de Nederlanders heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt in zijn of haar leven. Er is sprake van een trauma als iemand bij een schokkende gebeurtenis overspoeld raakt met emoties zoals angst, woede of verdriet. De gebeurtenis kan zo bedreigend, heftig of pijnlijk en ingrijpend zijn, dat het deze persoon niet lukt om ermee om te gaan.

Bij de veel mensen verminderen de klachten als gevolg van een trauma binnen enkele weken of maanden sterk. Pas als de klachten blijven bestaan en het normale functioneren in het dagelijks leven gaan belemmeren, kun je spreken van een posttraumatisch stress stoornis.

Een kenmerk van mensen met een trauma is dat zij vervolgens gevoeliger worden voor stress. Bovendien hebben mensen met een trauma in het dagelijks leven veel baat bij afleiding, zoals sociale contacten en werk buitenshuis. Als ze tot stilstand komen, kunnen ze meer in zichzelf gekeerd raken.

Waarom kampt de één met voortdurende en ernstige psychische en post-traumatische stressklachten na een traumatische gebeurtenis en de ander niet? Nieuw grootschalig longitudinaal onderzoek onder de Nederlandse bevolking geeft daarop een helder antwoord: van zeer groot belang blijkt hoe het vóór het trauma met de getroffene ging. Hulpverleners zouden daar rekening mee moeten houden.

Van de getroffenen met ernstige langdurige psychische klachten in de jaren vóór het trauma had 57% in de eerste maanden na een ingrijpende gebeurtenis ook ernstige PTSS- klachten. Na zowel vier als acht maanden kampte circa 44% met deze klachten. In de groep die nauwelijks met psychische klachten kampte in de drie jaar vóór het trauma zijn deze percentages 21%, 13% en circa 12%. Wat in het onderzoek verder opvalt is dat de ervaren ernst van het trauma, als oorzaak of beïnvloeder van klachten, binnen een jaar sterk afneemt. Zorggebruik na trauma’s blijkt eveneens sterk afhankelijk van zorggebruik ervoor.

De resultaten tonen ook opvallende overeenkomsten tussen getroffenen en niet-getroffenen. 91% van de mensen met ernstige langdurige psychische klachten had dezelfde klachten een jaar later. Bij mensen met zeer geringe klachten was dat slechts 3%. Getroffenen en niet-getroffenen bleken hierin niet te verschillen. Ook de ernst van het trauma maakte geen verschil. Dezelfde resultaten deden zich voor bij gezondheid gerelateerde beperkingen.

De bevindingen zijn gebaseerd op onderzoek onder een representatieve groep van circa 3000 personen die gedurende 4 jaar aan 7 enquêtes hebben deelgenomen. Ruim 300 personen bleken in de eerste helft van 2012 getroffen te zijn door ingrijpende of traumatische gebeurtenissen.

De resultaten laten zien dat hulpverleners bijzonder voorzichtig moeten zijn met het toeschrijven van stress symptomen, psychische klachten en beperkingen aan een meegemaakt trauma: ze waren vaak daarvoor al aanwezig. Het is het daarom van belang goed te kijken naar de psychische conditie voorafgaand aan een ingrijpende of traumatische gebeurtenis.

Het onderzoek naar posttraumatische klachten is net gepubliceerd in Psychiatry Research[1]  en uitgevoerd door INTERVICT en het Department of Methodology and Statistics van Tilburg University. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het Fonds Slachtofferhulp.